Światło niebieskie - czy szkodzi naszym oczom?

Zacznijmy od wyjaśnienia czym jest światło niebieskie na przykładzie światła słonecznego. Jego fundamentalną cechą jest polichromatyczność, czyli zbiór fal o różnych długościach. Odpowiednim zakresom długości fal odpowiadają konkretne barwy. Fale, które mogą być wykrywane przez nasz narząd wzroku mieszczą się w tak zwanym zakresie światła widzialnego (ok. 400-700 nm, jak pokazano na rys. 1). Pewną jego częścią jest światło niebieskie, na którego właściwościach się skupimy.

Rys.1 Zakres światła widzialnego widma elektromagnetycznego. Dla łatwiejszego zobrazowania, na skali została pokazana przybliżona grubość membrany bańki mydlanej.

źródło: https://science.nasa.gov/ems/09_visiblelight

Światło niebieskie w normalnych warunkach nie jest szkodliwe - stanowi część promieni jaka dociera do naszych oczu m.in. ze słońca. Pomaga regulować rytm dobowy organizmu, jednak problem stanowi nadmierna i długotrwała ekspozycja, szczególnie w nocy. W dobie rozwoju technologicznego jesteśmy zewsząd otoczeni ekranami, które w znacznej większości opierają się na oświetleniu LED, emitującym właśnie promieniowanie z zakresu niebieskiego.

Nadmierna ilość światła niebieskiego jaka dociera do oczu ma bezpośredni wpływ m.in. na dobowy rytm organizmu. Światło padając na siatkówkę rozpoczyna złożony proces, którego efektem jest znaczne spowolnienie syntezy i wydzielania melatoniny. Melatonina jest potocznie nazywana hormonem snu - odpowiada za regulację stanu czuwania/spoczynku organizmu i jest wydzielana w nocy, kiedy do oczu dostaje się ograniczona ilość światła. Zaburzenie tego procesu skutkuje obniżeniem jakości czy ogólne problemy ze snem co w konsekwencji doprowadza do zmęczenia. Największe stężenie tego hormonu posiadają dzieci i maleje stopniowo z wiekiem. Dlatego też starsi ludzie częściej cierpią na bezsenność.

Podstawowym zaleceniem jest ograniczenie ekspozycji oczu na takie światło około 2-3 godziny przed zaśnięciem. Nasze oczy również potrzebują odpoczynku, nie przemęczajmy ich tuż przed snem! Chrońmy oczy poprzez noszenie okularów lub soczewek z filtrem światła niebieskiego. Ponadto, wiele urządzeń elektronicznych ma możliwość redukcji światła niebieskiego (używane są wtedy cieplejsze barwy jak np. żółta). W znacznym stopniu ograniczy to ilość jaka dostaje się do oczu, a tym samym zmniejszy ich obciążenie.

Używając urządzeń elektronicznych stosujmy zasadę "20/20/20" stworzoną przez Amerykańskie Stowarzyszenie Optometrystów. O co chodzi? Na każde 20 minut pracy róbmy 20 sekundowe przerwy, patrząc na obiekt oddalony o 20 stóp (ok. 6 metrów). Zalecane są również regularne ćwiczenia wzrokowe, pomagające zrelaksować i wzmocnić mięśnie gałek ocznych. Więcej na temat takich ćwiczeń można przeczytać tutaj.

Źródła:

Tosini, G., Ferguson, I., & Tsubota, K. (2016). Effects of blue light on the circadian system and eye physiology. Molecular vision, 22, 61?72.

https://www.health.harvard.edu/blog/will-blue-light-from-electronic-devices-increase-my-risk-of-macular-degeneration-and-blindness-2019040816365

https://www.health.harvard.edu/staying-healthy/blue-light-has-a-dark-side

https://www.aoa.org/healthy-eyes/eye-and-vision-conditions/computer-vision-syndrome?sso=y